Rola pełnomocnika pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.

Zasadnicze znaczenie dla uzyskania satysfakcjonującego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę mają działania podjęte jeszcze przed wytoczeniem procesu cywilnego. W sytuacji gdy szkoda wynika z działania stanowiącego przestępstwo, nastąpi wszczęcie postępowania karnego. Wydanie wyroku skazującego sprawcę jest kluczowe dla ustalenia odpowiedzialności za szkodę. Przykładowo, sprawca wypadku komunikacyjnego, w którym inny uczestnik ruchu drogowego doznał uszkodzenia ciała lub poniósł śmierć, winien zostać skazany za popełnienie czynu określonego w art. 177 Kodeksu karnego. Przyczyni się to w sposób istotny do usprawnienia postępowania o zadośćuczynienie – wykluczy bowiem konieczność udawadniania odpowiedzialności sprawcy (w praktyce zakładu ubezpieczeń) za szkodę co do zasady.

Niewątpliwie, dla osoby nie dysponującej wiedzą prawniczą, postępowanie karne jest procesem sformalizowanym i zawiłym. Wielokrotnie również, sprawcy wypadków, korzystając z pomocy sprawnych obrońców, dążą do skomplikowania i przedłużenia postępowania, które może trwać latami. Z tego powodu niezbędne jest reprezentowanie również pokrzywdzonego przez adwokata posiadającego doświadczenie pozwalające na sprawne i efektywne doprowadzenie do skazania osoby winnej popełnienia przestępstwa.

Pokrzywdzony, chcąc aktywnie uczestniczyć w postępowaniu karnym, zgłasza swoją chęć występowania w roli tzw. oskarżyciela posiłkowego. Ma on prawo do korzystania z pomocy adwokata, który będzie składał za niego wszelkie niezbędne wnioski i pilnował dotrzymania terminów. Korzystając z posiadanego doświadczenia będzie czuwał nad rzetelną oceną opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych i brał udział w przesłuchaniach świadków. Udział profesjonalnego pełnomocnika pozwoli również przygotować i złożyć apelację, w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu.

W praktyce może wystąpić sytuacja, w której prokurator będzie odmawiał wszczęcia postępowania przygotowawczego albo niezasadnie postanowi o jego umorzeniu. W rzeczywistości takie sytuacje wcale nie zdarzają się rzadko. Osoba działająca przez adwokata nie będzie wówczas pozbawiona możliwości ochrony swoich praw. Profesjonalny pełnomocnik w odpowiednim terminie sporządzi zażalenie do sądu, a w razie ponownej odmowy wszczęcia albo umorzenia postępowania skorzysta z możliwości samodzielnego wniesienia do sądu tzw. subsydiarnego aktu oskarżenia. Warto zaznaczyć, że pokrzywdzony nie może samodzielnie skutecznie wszcząć takie postępowania sądowego, ponieważ subsydiarny akt oskarżenia musi być sporządzony i podpisany przez adwokata – co jest wymogiem ustawowym. Za takim wymogiem niewątpliwie przemawiają względy praktyczne. Subsydiarny akt oskarżenia podlega bowiem sformalizowanym regułom i dla swojej skuteczności musi zawierać ściśle określone elementy.

W większości przypadków pokrzywdzony nie dysponuje wiedzą prawniczą niezbędną do wskazania i wyjaśnienia podstawy prawnej oskarżenia. Ponadto adwokat posiadający długoletnią praktykę zawodową wie z jakich środków procesowych należy skorzystać, alby zabezpieczyć interesy swojego Klienta.

Dodatkowo, już na etapie postępowania karnego można dochodzić od sprawcy szkody nawiązki – świadczenia pieniężnego na rzecz osoby pokrzywdzonej, które sprawca musi wypłacić z własnej kieszeni. Pokrzywdzony działający przez doświadczonego adwokata na pewno skorzysta z takiej możliwości. Profesjonalny pełnomocnik w odpowiednim czasie złoży stosowny wniosek, obligujący sąd do jego uwzględnienia w razie skazania oskarżonego.

Ustanowienie przez pokrzywdzonego pełnomocnika w postępowaniu karnym będzie zatem często pierwszym i niezbędnym krokiem zmierzającym do otrzymania satysfakcjonującego odszkodowania.

adw. Bartosz Sufryd